Кеше тәкъдире һәм Халык язмышы — шагыйрь Наис Гамбәрнең тулаем иҗаты, аерым алганда яңа гына нәшер ителгән «Көзләрем яфрак коя» дигән китабындагы үрнәкләрнең төп мәсләген шул тәгъбирләр белән бәяләү хак булыр. Бу — аның уе, гаме, ваемы. Әлеге фарызлыкны, мәсьүлиятне үз иңеңә йөкләгән килеш яшәү дәрьясын кичүе ифрат авыр, җаваплы ул. Моның өчен олы бер сәфәргә чыгып, дөньяны әүвәлге дәрвишләр, акыннар күңеле, җаны, иманы белән зиһенеңә туплау, аңлау, күргән-белгәннәреңне юлыңдагы инсаннарга аңлату дәрәҗәсенә ирешү шарт. Моңа исә гыйлем генә җитми, ә бәлки үз йөрәгеңне кеше хисләрен дөрләтеп җибәрердәй учак итә белү дә кирәк. Наис Гамбәрнең иҗат омтылышы, яшәү рәвеше — нәкъ шушындый.
Әйтик, ул болай ди:
Хак Тәгаләм! Хак сүз!! Тел иңдер дә Болгар ташларына, — Баш орыйм бер кабер ташларына, — Тыңлап торыйм... Юкса ничә еллар Сүз табалмыйм сөйли башларыма. ...Кеше гомере Җирдә мизгел генә, Халык гомере дә акмый тигез генә, — Ташка күчә дә җан, Сөйли үз телендә Салсалар да чиркәү нигезләнә.
Ян!.. Яналмый. Ян! Яналсаң, Күкрәгем, тик бер кабат, Мин китәрмен төнгә каршы Баткан кояшка карап. Китәрмен дә — гөл итәрмен Балкып янган күк кебек... Җитәр кичләр — сискәнерсең Кызыл шәфәкъне күреп.
Һәрбер халык, Иле булса — Алла, Теле булса гына пәйгамбәр... Миллиончы булып имза куям: «Татарстаным — бар! Н. Гамбәр».
Шундый уйлар белән чыгып киләм Чәчәкләрнең каберлегеннән; Аһ, яшәгән саен бу Тормыш Газаплырак... Кадерле генә!
Бервакытта дусны бирмәм ятка, Дошманны дус итмәм берчакта.